Als vrijwilliger thuisadministratie bij de lokale welzijnsorganisatie, heb ik al meerdere mensen geholpen met het aanvragen van regelingen; kwijtschelding van gemeentelijke belastingen, Persoonlijk Minimabudget of het noodhulpbureau. Dat waren geen eenmalige aanvragen. Elk jaar moeten er weer gegevens worden aangeleverd. Ook als er geen sprake was van wisselende inkomsten, veranderingen in gezinssamenstelling of levensgebeurtenissen.
Vrijwilligers thuisadministratie weten de lokale inkomensondersteunende regelingen vaak wel te vinden. Via www.berekenuwrecht.nl, de Voorzieningenwijzer of Potjescheck kan er nog dieper ingedoken worden op de mogelijkheden om het inkomen aan te vullen. Allerlei regelingen, aanvraagprocedures en voorwaarden, die verschillen van gemeente tot gemeente. Mensen met hetzelfde inkomen kunnen hierdoor in de ene gemeente beter af zijn dan in de andere.
‘Maar liefst 30% van de kwetsbare huishoudens maakt geen gebruik van de regelingen en voorzieningen die er voor hen zijn’, aldus de aankondiging voor de themadag van Schouders Eronder over ‘ondersteuning bij niet gebruik’. Die 30% is een inschatting en een gemiddelde. De groep die geen gebruik maakt is onvoldoende in beeld. Voor sommige regelingen ligt de onderbenutting hoger, zoals bij kwijtscheldingen, Jeugdfonds Sport en Cultuur en de Individuele inkomenstoeslag (Bron: Voorzieningenwijzer gegevens 2021-2023).
Tijdens de themadag horen we dat het volgens een ambtenaar uit de gemeente Oss “niet gaat om waar mensen recht op hebben, maar wat mensen nodig hebben. Mensen die wel recht hebben op een scootmobiel, maar hem niet nodig hebben, geef je er toch ook niet een?” Betekent geen gebruik maken van je recht op inkomensondersteuning, dat je het niet nodig hebt? Dieper duiken in de redenen waarom mensen geen gebruik maken van regelingen, roept een heel ander beeld op:
- Veel mensen hebben geen weet van de regelingen die er voor hen zijn.
- Ze denken (onterecht) geen recht te hebben op regelingen.
- De aanvraagprocedure is te ingewikkeld, de voorwaarden zijn te complex of de gevraagde informatie om in aanmerking te komen voor de regeling is onduidelijk (bijvoorbeeld door verschillende definities van ‘inkomen’).
- De manier waarom aanspraak kan worden gemaakt, kan belemmeren en verschilt; formulieren op papier, online of met DigiD.
- Mensen hebben onvoldoende vaardigheden om een aanvraag te kunnen doen, zoals bij laaggeletterdheid of laaggecijferdheid, ze beheersen de Nederlandse taal onvoldoende of hebben gebrekkige digitale vaardigheden.
- Mensen hebben te veel aan hun hoofd en hebben door geldzorgen en stress niet de tijd of mentale vermogens om zich te verdiepen in de regelingen en om aanvragen in te dienen.
- Er is sprake van angst om aanspraak te maken op regelingen, door verhalen van anderen, eigen ervaringen met terugbetalen of weggezet worden als fraudeur.
Volgens het Nibud is een grote groep mensen met een laag inkomen voor het rondkomen afhankelijk van extra ondersteuning, naast hun inkomen uit werk of uitkering. Deze mensen hebben de inkomensondersteuning wel degelijk nodig! Vaste lasten en kosten voor dagelijkse boodschappen rijzen de pan uit. Het inkomen stijgt nauwelijks mee.
Veel gemeenten zetten in op het terugdringen van niet-gebruik. Hoe dan? Dat lees je in de volgende blog. Het kan (grotere) problemen voorkomen. Mensen hebben er recht op èn ze hebben het nodig!
